Door een sterke morfologische dynamiek en een voortschrijdende verondieping van de opwaartse aansluiting op het hoofdvaarwater, kent de nevengeul Schaar van Valkenisse sinds 2018 een belangrijke verminderende nautische toegankelijkheid die in mei 2023 resulteerde in de sluiting van de nevengeul voor binnenvaart.Het Waterbouwkundig Laboratorium (WL) voerde een nautische beoordeling uit voor het vaargebied tussen Bath en Hansweert waarbij verschillende toegankelijkheidsniveaus van de nevengeul Schaar van Valkenisse onderzocht werden. Deze toegankelijkheidsniveaus werden gedefinieerd in overeenstemming met de historische condities van het studiegebied tijdens de periode 2012 en 2022 en rekening houdend met verschillende morfologische condities of operationele beheersmaatregelen.De beoordeling werd gebaseerd op een analyse van AIS-gegevens in combinatie met de geldende omgevingscondities (signalisatie, bathymetrie, stroming en tij). Bovendien werd een analyse uitgevoerd van de gerapporteerde incidenten in het studiegebied en de relatie tot de toegankelijkheid van de Schaar van Valkenisse.De uitgevoerde analyse diende als basis voor de beoordeling van het globale veiligheidsniveau van het studiegebied voor verschillende toegankelijkheidsniveaus van de Schaar van Valkenisse. Hoewel de nevengeulen als belangrijkste functie hebben om de kleine vaart te scheiden van de zeevaart, bleek deze meerwaarde niet steeds op te wegen tegen de nadelen verbonden aan het gebruik van de nevengeul waarvan de kruisingen van het hoofdvaarwater door opvarende binnenvaart uit de Schaar van Valkenisse als het belangrijkste risico geïdentificeerd werden. De beoordeling van het globale veiligheidsniveau werd afgetoetst met de stakeholders op een workshop georganiseerd op het Waterbouwkundig Laboratorium in september 2024.Langs het volledige traject van de Westerschelde werd een analyse uitgevoerd van de gemiddelde passeerafstand bij ontmoetingen tussen zeevaart. Op basis hiervan werd de bocht van Bath (en meer bepaald het gebied tussen boeien 75 en 75A) geïdentificeerd als het belangrijkste knelpunt langs de Westerschelde (mede op basis van de kleine bochtstraal die gepaard gaat met deze zone). De toegankelijkheid van de Schaar van de Noord (als nevengeul voor de Bocht van Bath) werd dan ook geïdentificeerd als een voorwaarde voor de nautische veiligheid op de Westerschelde.Binnen de uitgevoerde studie werd bovendien door de afdeling Schepen en Mariene Technologie (Universiteit Gent) een methodologie ontwikkeld voor geautomatiseerde routebepaling doorheen het vaargebied. Deze methodologie toonde aan dat voor het jaar 2022 het potentiële gebruik van de Schaar van Valkenisse door afvarende binnenvaart hoger was dan het effectieve gebruik van de nevengeul.
